Samen bouwen aan inclusief onderwijs: gewoon beginnen!

Inclusief onderwijs is een belangrijk thema. Scholen willen leerlingen zo dicht mogelijk bij huis goed onderwijs bieden. Maar hoe pak je dat aan? Anne Flokstraschool vso uit Zutphen en De Linde vso in Deventer organiseerden een studiedag om samen met ouders, leerkrachten en samenwerkingspartners naar die vraag te kijken. “We willen onderzoeken hoe we de samenwerking verder kunnen intensiveren”, vertelt Esther van Elk, directeur van Anne Flokstraschool en een van de organisatoren. “En dat begint met gewoon beginnen.”

Geen plan in beton gegoten
Tijdens de studiedag stond de lezing van Daan Quakernaat centraal. Zijn verhaal gaat over ‘kathedralen bouwen’: grote ambities realiseren zonder dat alles vooraf vastligt. De boodschap sloeg aan. “Je hoeft niet eerst een perfect plan te hebben om te starten. Ga gewoon op ontdekkingstocht en los het gaandeweg op”, zegt Esther. “Dat is een mooie mindset om anders te kijken dan alleen vanuit protocollen.” Met die gedachte gingen de deelnemers in werkgroepen aan de slag. Ze bespraken hoe inclusief onderwijs beter vorm kan krijgen en hoe scholen, ouders en partners hierin kunnen samenwerken.

Betrokkenheid van ouders: gehoord en gewaardeerd
Opvallend tijdens de studiedag was de rol van ouders. “Ouders gaven aan dat ze zich echt gehoord voelden. Ze zaten met mensen van de scholen om tafel en merkten dat er echt naar ze werd geluisterd”, vertelt Esther. “Dit is essentieel, want sommige leerlingen kunnen zelf niet goed verwoorden wat ze nodig hebben. Ouders zijn hun stem.” Een punt dat zij aandroegen, was de behoefte aan kleinere klassen. In het speciaal onderwijs werkt dat goed. Hoe kunnen we dat ook in het regulier onderwijs mogelijk maken, vroegen zij zich af. Die vraag kan verder worden onderzocht.

Samenwerking tussen scholen versterken
Ook de samenwerking tussen scholen stond centraal. “We hebben afgesproken dat we in maart bij elkaar gaan kijken”, zegt Esther. “Gewoon letterlijk bij elkaar over de vloer komen om te zien hoe we dingen aanpakken en waar we elkaar kunnen versterken.” Zo leren reguliere en speciale scholen van elkaar en kunnen ze expertise delen. Daarnaast werd gekeken naar het meer betrekken van lerarenopleidingen. Esther: “Veel pabostudenten weten weinig over speciaal onderwijs. Hoe we dat beter kunnen integreren, blijft een aandachtspunt.”

Durf keuzes te maken
Een belangrijke conclusie op de studiedag was het belang van focus. “Voor excellent onderwijs moeten we keuzes maken”, stelt Esther. “We kunnen niet alles tegelijk doen.” Dit geldt ook voor het opzetten van nieuwe initiatieven. Vaak wachten scholen tot de financiering rond is, maar volgens Esther kan dat anders. “Laten we eerst kijken wat mogelijk is en daarna pas de details uitwerken. Eerst doen, dan regelen.”

Concrete actie: van praten naar doen
De studiedag heeft dus al enkele concrete acties opgeleverd. Scholen gaan elkaar bezoeken, expertise delen en verder samenwerken aan inclusief onderwijs. Esther merkt ook dat de mindset al aan het veranderen is. “Bij overleggen merk ik dat steeds meer mensen denken in kansen en mogelijkheden in plaats van beperkingen. Dat is precies de omslag die we nodig hebben.”

Een mooie les van de studiedag is ook het idee ‘tachtig is prachtig’: perfectie is niet nodig om te starten. “We doen al heel veel goed. Als we gewoon beginnen en onderweg bijsturen, komen we een heel eind”, legt Esther uit. “Het hoeft dan ook niet meteen honderd procent perfect te zijn. Tachtig procent is vaak al prachtig.” Haar belangrijkste advies? “Begin gewoon. Wacht niet tot alles perfect geregeld is. Vaak ben je te bang. Of, zoals ze in de Achterhoek zeggen: ‘Vaak bu'j te bange’. Daar moeten we van af.”